گۆڤاری The Spectator چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ سلاڤۆی ژیژێک کردوە و کوردستان تایمز وەریگێڕاوەتەوە سەر کوردیی.
فەیلەسوفی سلۆڤینی باس لە جۆرج كلوونی و پۆپۆلیزم دەكات، هاوكات پێماندەلێێت بۆچی پێیوایە دیموكراتەكان حەز بە چارەی ترەمپ دەكەن نەوەك بێرنی ساندەرس.
باشە، من دەتوانم ئەو دیمانەیە ئەنجام بدەم، بەڵام من نەخۆشم (بەڵام ئەو ڤایرۆسی كۆرۆنایەم نییە.)
ئەم دیمانەیە نزیكەی كاتژمێرێكی خایاند لە رێگەی تەلەفۆنەوە بوو لەگەڵ سلاڤۆ ژیژەك. من سوپاسی ئەو كاتەی دەكەم بە ئێمەی دا. ئەو جەختی دەركردەوە لەوەی چاوەڕوانی زۆر شتی لێ نەكەم. سلاڤۆ ژیژەك گووتی: زۆرێك لە نیشانەكانی ئەو ڤایرۆسەم هەیە، بەو هیوایەی ڤایرۆسەکەم نەبێت. من چەند ساڵە ئەو نیشانانەم هەیە، من بەبەردەوامیی دەپشكێم.”
دەربارەی ئەو كتێبەی كە بە ناوی (ئەو چەپڕەوەی دەوێری ناوی خۆی بێنێ: A Left That Dares to Speak Its Name) لە داهاتوویەكی نزیك دەردەچێ، ژیژەكی 70 ساڵان گووتی: خوێندنەوەی ئەو كتێبە ئاسانە، لە زۆربەی ئەو كتێبانەی لەو 50 ساڵەی كۆتایی نوسیوومن، ئاسانترە.
بەڵام ژیژەك، زۆر پەرۆرشی ئەوە نەبوو قسە لەسەر ڤایرۆسی كۆرۆنا بكات. بەرلەوەی پرسیاری ئەو فیلمە نەفرەتییەی لێبكەم كە دەربارەی (یەختی ماسیگرتن)ە، ژیژەك گووتی” ئەوروپا رووبەڕووی رەشەبایەكی تەواو بۆتەوە.”
ئەو فیلمەی جۆرج كلوونی، ناوی (رەشەبای تەواو Perfect Storm)ە. تۆ دەزانی (رەشەبای تەواو) مانای چییە؟ كاتێ تەنگ و چەڵەمەكان، نمونەش وەك گێژەلۆكەیەك لێرەیە و رەشەبایەك لەوێیە، یەكریزی و یەكگرتوویییان چەندان كەرەت كاریگەرییەكەی دووبارە دەبێتەوە. پێموایە، ئێستا ئەوروپا رووبەڕووی رەشەبایەكی تەواو توند بۆتەوە.” بەگوێرەی روانینی ژیژەك بێ، یەكێك لەو تەنگ و چەڵەمانە، ڤایرۆسی كۆرۆنایە.
“من تێناگەم، تەنانەت نازانم لێرە چی روودەدات. هەموو بانگەشە فەرمییەكان پێمان دەڵێن (هیچ هۆیەك نییە بترسن، مەترسن)، كەچی دواتر هەموو ئەوەی پێتدەڵێن هۆكارێكگەلێكن بۆ تۆقین. پێش هەمووشتێك، لێكەوتە ئابووریی و تەندروستییەكانی ڤایرۆسی كۆرۆنا دەتوانێ كاریگەری زۆر خراپ لەسەر ئەوروپا دروستبكات.”
سلاڤۆ هەروەها گووتی “ئەگەر بیر لەو شەپۆڵە نوێیەی پەنابەران بكەیتەوە، بێگومان ئەمیش رەشەبایەكی تەواوە. پێموایە ئەوروپا بەرانبەر ئەمە لاواز دەبێت و ناتوانن بەیەكگرتوویی كاردانەوەیان بەرانبەری هەبێ، مەبەستی من ئەوەیە كە دەڵێم كۆرۆنا چانسێكی نوێ بە كۆمیۆنیزم دەدات. بێگومان، كە دەڵێم كۆمیۆنیزم، مەبەستم شێوازە كۆنەكەی كۆمیۆنیزم نیە، بەسادەیی مەبەستم لەوەیە كە رێكخراوی تەندروستی جیهانیی دەیڵێت. پێویستە بجولێین، هاریكاری یەكتری بكەین …هتد. ئەی خودایە ئەمە بەراستی رەوشێكی مەترسیدارە. ئەو كاربەدەستانە دەڵێن كە ئەو وڵاتانە ژمارەی تەواو دەمامك و ئامێری هەناسەدان و چەندانی شتی دیكەی پێویستی نیە. پێویستە هاوشێوەی جەنگێك مامەڵە لەگەڵ ئەو ڤایرۆسە بكەین. هەندێ لەو هاریكارییەی ئەوروپیەكان دەیكەن، یان لوەی لەكاتی شەڕ چۆن خۆمان كۆدەكەینەوە، پێویستە ئاوایی ئەنجام بدرێ. ئەم رێككارانە دەكرێ دەرئەنجامێكی باشی هەبێ.”
“مەبەستم ئەوەیە دەكرێ سوود لە لایەنە باشەكانی سەرمایەداری وەرگرین، بەڵام پێویستە لەرێگەی هاریكاری دەوڵەتیی و هەوڵە كۆمەڵایەتییەكان بۆ جولاندنی خەڵك بێت. ئەم رێگەیە هەر ئەوە نییە لە بەرانبەر ڤایرۆسی كۆرۆنا بەكاربێ، بەڵكو دەكرێ لە بەرانبەر قەیرانەكانی ژینگە و پەنابەران و ئەوانی دیكە بەكاربێت.”
پرسیاری ئەوەم لە ژیژەك كرد، باوەڕت چییە لەسەر سیاسەتەكانی بەری چەپی زەریای ئەتڵەسی [ئەمریکا]؟ بەتایبەتی لە ساڵی 2020 و كاندیدی دیموكراتەكان؟ ژیژەك گووتی”ماوەیەكی زۆرە ئەو شتانەی من بە یەكیان دەچووێنم، لە رووداوەكانی ئەم دوایییانەدا دووپاتبۆتەوە. (ترەمپ باشترە یان بێرنی ساندەرس؟)، من تێبینی ئەوەم كردووە، باشە، با بەمە بڵێین (كێشەی هەڵبژاردنی كەسێكی گونجاو). دیموكراتەكان دەڵێن كە ساندەرس كەسێكی زۆر توندگیرە و چەندان خاڵی نەرێنی دەخەنەپاڵی. بەڵام ئەی خودای من… كەچی ترەمپیش هەر بەو شێوەیە هەڵبژێردرا. من مەبەستمە بڵێم، ئەگەر دەتەوێ لەلایەن خەڵكەوە هەڵببژێردرێی، ئەوا بە لۆژیك بیربكەوە، یارییەكی سەلامەت ئەنجامبدە و ناوەراستی دارەكە بگرە و ببە بە كەسێكی هاوسەنگ.”
“ئێمە بزووتنەوەیەكی كۆمەڵایەتی فراوانمان هەیە كە توانیوویەتی بەراستینەیی شوێنپێی خۆی لەنێو سیاسەتەكانی ئەمریكا و خەڵكی عەوامدا دیاریبكات، ئەم جۆرە مامەڵەیە زۆر گرنگە بوونی بەردەوام بێت و ببێت بە بژاردەیەكی راستینە.”
ژیژەك لەسەر هەردوو حیزبەکەی ئەمریكا بەردەوام دەبێ و دەڵێ “ئاراستەی گشتیی هەردوو پارتی كۆمارییەكان و دیموكراتەكان ئێستا لە یەكتری جیاناكرێتەوە”، بۆ ئەمەش هەڵمەتی هەڵبژاردنی كەسێكی بلیۆنێری وەك بلومبێرگی بە نمونە هێناوەتەوە.
“ئەگەر دامەزراوەی دیموكراتی بیەوێ بریارێك بدات و کەسێک بەهەڕەشە بیانخەنە نێوان بژاردەی ترەمپ و ساندەرس، ئەوا پێموایە رای خۆیان دەرنەدەبڕی بەڵام لە واقیعدا تەڕمپیان لا پەسەندتر دەبو. ب. بۆیە، پێموایە، لەڕووی سیاسییەوە، توانجێک هەیە. ”
بەگوێرەی قسەی ژیژەك بێ، سەرۆك ترەمپ كەسێكی زۆر پاسیڤە. ژیژەك بریاری كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سووریا كە لەلایەن دۆناڵد ترەمپەوە درا، وەك یەكێك لە بریارە هەڵەكان دەبێنی و بە “یەكێك لە بریارە هەر كارەساتبار و ناخۆشەكان دادەنێت كە ترەمپ داویەتی”. هاوكات ژیژەك گووتی”ترەمپ كوردەكانی كردە قوربانی، بەڵێ، قوربانی سەرەكی كوردەكانن. هەموو كەسێك دەیەوێ دەستی كوردەكان بابدات. من دڵسۆزی تەواوی خۆم بۆ كوردەكان دووپاتدەكەمەوە. بەڵام ئەو دڵسۆزییەم كەمترە بۆ كوردەكانی باكووری عێراق چونکە کۆنزەرڤاتیڤن، زیاتر بۆ كوردەكانی باشووری رۆژهەڵاتی توركیا و باكووری سووریایە.”
“ترەمپ بەتاك لایەنانە ئەم كشانەوەیەی لە سووریا ئەنجامدا، بۆیە رەوشێكی نوێ دروستبوو بۆ هەردوو شەریك (ئەردۆگان و پوتین)، ئاشكراشە كە ئەم دووانە چ ئامانجێكیان هەیە، ئەوانە دەیانەوێ ئەوروپا لەناوببەن و یەكریزی ئەوروپا نەهێڵن. خەڵك تەنانەت درك بەوە ناكەن كە هەمان شت لە لیببا روودەدات. رووسەكان چوونەتە ئەوێ و پێشڕەوەی دەكەن و پشتگیری لایەنێك دەكەن، كەچی توركەكان پشتگیری لایەنەكەی دی دەكەن لەو شەڕە نێوخۆیییەی هەیە، دواتر هەر خۆیشیان رێككەوتنێك دەكەن.”
“من پێموایە هەموو ئەو شتانە لە رێگەی هەماهەنگی پێش وەختە ئەنجامدەدرێ. ئەم گرژییە شانبەشانی ئەو شەپۆڵە نوێیەی پەنابەران هەرەشەیە بۆ سەر ئەوروپا و لە ئێستادا پێدەچێ كێشە بۆ چەپڕەوەكان دروستبكات. بەڵام، پێموایە ئەو شەپۆڵە نوێیەی پەنابەران بۆ ئەوروپا لەڕووی ئایدیۆلۆژیی و سیاسییەوە مانای كارەساتێكی تەواو دەگەیەنێت. من لەگەڵ ئەوەم پەنابەری زیاتر وەربگرن، بەڵام چوار ساڵ لەمەوبەر كە یەكەم شەپۆڵی پەنابەران هات، دەبووایە بەرێگەیەكی رێكوپێك چارەسەریان بكردبوایە. بەڵام بەم رێگە پڕ لە كێشە و فەوزەوییە_ مانای وایە ئەوانە هەر ئەوە نییە روو لە هەنگاریا و هەندێ وڵاتی دیكەی پۆپۆلیستی بكەن. پۆپۆلیستەكان قۆناغ دوای قۆناغ دەست دەگرن بەسەر ئەوروپا. نابێ هەرگیز ئەوەمان لەبیربچێ بەوەی ئێستا لە ئەوروپادا چ جۆرە هاوپەیمانی نامۆ بوونی هەیە.”
ژیژەك پێیوایە رووسیای پوتین و توركیای ئەردۆگان، بەشێكن لە دەمی ئەو تەورەی هەیە، هاوكات بەهۆی نادیاریی و ناچاڵاكی ئەوروپاوە، ئەم دووانە هەردەم بەهۆی نەوت و پەنابەرانەوە دەتوانن بە زەبری هێز پارە لە ئەوروپا قازانج بكەن.
ژیژەك زیاتر گووتی “من تەنیا لەو بێدەنگیی و پاسیڤبوونەی ئەوروپا شۆك بوویمە. توركیا گەر یارمەتی پەنابەران بدات، ئەوا ئێمە دەبێ شەش بلیۆن یۆرۆ بدەن بە توركیا. پێموایە ئەمە قەرەبوویەكی ناشیرین و قێزەوەنە. بەڵام باشە ئەمە كێشە نییە. دواتر، ئەو چوار ساڵە هێمن و بێ كێشەیەی هەبوو، دەبوو ئەوروپا بۆ جولاندنی خەڵك بەكاربێنی نەوەك لەدژی پەنابەران. بێگومان بۆ گۆڕینی رەوشەكە لێرە، ئەوا ئەوروپا پێویستە پەنابەری زیاتر وەربگرێت، هەرچەندە ئەوەش چارەسەر نیە.”
“دەوڵەمەندترین وڵاتەكانی جیهان، نمونەش وەك سعودیە و كوەیت و ئیمارات، ئەمانە هیچ پەنابەرێك وەرناگرن، كەوابێ ئەوروپا بۆچی وەریانبگرێت؟ بۆچی ئەو وڵاتانە وەریانناگرن. ئەوانە وڵاتگەلی دەوڵەمەندن، وەگرتنی پەنابەران كارێكی ئاسان دەبێ بۆیان.”
دەربارەی چەپڕەوە پۆپۆلیستەكان، ژیژەك بەدگومانە، بانگەشەی ئەوە دەکات کە چەپەکان “ئەوەیان بە لاوە باشترە کتێبی سەرنجڕاکێش بنوسن لەوەی ئاکتەکانیان پێکەوە یەکبخەن.”
ژیژەك زیاتر گووتی “من پێمباشە چەپێكی میانڕەو و واقیعبینمان هەبێ، چەپێك خاوەن پڕۆپۆزەڵی پۆزەتیڤ بێ و پێمان بڵێت چی بكەین. گەڕ بەڕوونی قسەبكەم، ئەوا دەڵێم كە ئێمە ناتوانین سەرمایەداری بخەینەلاوە. چۆن مامەڵە لەتەك سەرمایەداری بکرێت؟” ئەوەشی زیاد کرد کە “پێویستە كار بكەن لەسەر ئەوەی چۆن میكانیزمەكانی سەرمایەداری بەگەڕبخەن و بەكاری بێنن.”
ژیژەك هەروەها گووتی” سەرهەڵدانی ترەمپ و پۆپۆلیزم ئاماژەی كۆتایهاتنی ئەو كۆڕاییە كۆن و لیبراڵ مەركەزییەیە كە پێشتر بوونی هەبوو.”
گوتیشی “زۆرێك لە خەڵكی جیهان بەهۆی ئەمەوە بێ هیوا بوونە و ئێمەش ناتوانین بگەرێینەوە بۆ سەر ئەمە. هەر لەبەر ئەمەیە كە تەواوی ئەوروپا- نمونەش وەك ماری لی پێن سەركردەی فەرەنسی یان پارتی (ئەی ئێڤ دی ئەڵمانی)- خەریكی شۆڕشێكی پۆپۆلیستین،”هانی چەپەکانیشی دا کە “ئەوە بکەن کە تڕامپ لە راستدا کردی.”
ژیژەك هەروەها گووتی”من لەبیرمە كاتێ ترەمپ بەدەركەوت، زۆرێك لە خەڵك پێیانوابوو ترەمپ كەسێكە جیاوازیی دروست دەكا و دووبەرەكی دەخاتەوە. بەڵام نەخێر، ئەوە ئەو رێگەیە بوو كە وایكرد سەركەوتن بەدەستبێنێ. هیلاری دۆراندی چونكە ئەویش دەیویست هەمان یاری ئەنجامبدا و دەیگوت ئێمە پێویستە زیاتر بەرەو سێنتەر بچین،” ئەویش ئاكاری زۆرینە بوو، بێدەنگیی ئاکاری زۆرینە. ستراتیژیەتی چەپ پێویستە بەو شێوەیەی خوارەوە نەبێ کە “ئێمە رادیکاڵین، ئێمە شتەکانی دەوروژێنین، ئێمە وشەی ناشیرین لە فەزای گشتییدا بەکاردێنین.” ئەگەر مەبەستمان لە پۆستمۆدێرنیتی توندوتیژی، ئایرۆنی، هەڤدژیی، هەواڵی هەڵبەستراو بێت تا دوایی، ئەوا لەسەردەمی پۆست مۆدێرنەدا ترەمپ باشترین سەرۆكە. پێشموایە چەپڕەوەكان پێویستە شەرمنەکەن و هاواربکەن “نەخێر، ئێمە تەنیا گوزارشت لە هەندێ گرووپی لاوەكی ناكەین، ئێمە گوزارشت لە ژیانێكی ئاسایی و راستگۆ و بەرەوپێشچووی رۆژانەی خەڵك دەكەین.”
ژیژەک هاوكات گووتی” چەپڕەوەكان پێویستە واز لە دیسکۆرسی ماینۆریتیی وەك كۆمەڵەی (هاورەگەخواز و هۆمۆ و رەگەزگۆڕ و نێرەمووكەكان) ئەو کەمایەتییە و ئەو کەمایەتییە بێنێت تا دوایی. پێموایە ئەو ئاڵودەبونە بە شێوەژیانە جیاوازەکان و کەمایەتییەکان، لە کۆتایییدا تەنیا هەوڵێکە بۆ خۆدزینەوەیە لە كێشە ئابوورییە گەورەکە.”
ژیژەك هەروەها باس لە ململانێی نێوان چینەكان دەكات و پێیوایە ئەو دیاردەیە دیسانەوە سەرهەڵدەدات. هەر بۆیە گووتی” بەڵێ، ململانێی نێوان چینەكان دووبارە دێتەوە، هەردوو فیلمی جۆكەر و پاراسایتی پڕ بینەر هەردوکیان دەربارەی ململانێی چینایەتیین.”
پرسیارێك لە ئاوەزی ژیژەك خۆی مەلاس دابوو، ئەمیش بریتیبوو لەوەی “ئایا چەرخی دیجیتاڵ دەتوانێ لە ململانێی چینەكان یارمەتی چینی كرێكار بدات؟”
ژیژەك لەمبارەیەوە زیاتر گووتی” بێگومان، ئینتەرنێت مەودایەكی نوێی كردۆتەوە و راستەوخۆ دەتوانی هاوکاریی و هەماهەنگیی كۆمەڵایەتیت هەبێ. دەتوانی بە ملیۆنان كەس بگەی لەلایەك. كەچی لایەكی تر، كەسانی وەك ژۆلیان ئاسانج خۆیان دەكەن بە ژوورەوە.”
“ئێمە هێواش هێواش خەریكە ئاگاداری ئەوەدەبین تا چەند كۆنترۆڵی ئینتەرنێتمان لەدەستە. كێ كۆنترۆڵی بوارە دیجتاڵییەكانی كردووە؟ ئەمە یەكێكە لە جەنگە گەورەكانی ئەمرۆمان…. ناكرێ بە ئاسانی بڵێین بواری ئینتەرنێت و دیجیتاڵیەكە باشە یان خراپە. بەڵکو تەنها گۆڕەپانێکی خەباتەکەیە.”
لەبارەی فەیلەسوف نیك لاند و فەلسەفەی خێراكردن پرسیارم لێكرد بەوەی (نیك لاند) باوەڕیوایە كە دەبێ كە هەریەك لە سەرمایەداریی و تەكنەلۆژیا بەیەكەوە خێراتر بكرێن بەو مەبەستەی گۆڕانی كۆمەڵایەتیش خێراتر ببێت. وا دیاربوو ژیژەك زۆر ئاگەداری نیك لاند نییە و بەڵام گووتی :”ئەو لایەنە باشەی من لە خێراكردن دەیبینم ئەوەیە كە من ئەو بیرۆكەیەی ناوبراو قەبوڵ ناكەم کە تۆ دەتوانی بەرهەڵستی سەرمایەداریی جیهانیی ببیەوە لەڕێی هەندێک بەرهەڵسستکاریی ترادیسیۆنیی لۆکاڵییەوە. هەندێ لە دۆستەكانم لە ئەمریكای لاتینی بانگەشەی ئەوەدەكەن كە پێویستە بگەرێینەوە سەر نەریتە دێرینەکانی هۆزگەرایی و تا دوایی. نەخێر، من هێشتا وەک مارکسیستێک دەمێنمەوە. پێویستە بەناو مۆدێرنکردنی رادیکاڵی سەرمایەداریی -Radical Capitalist Modernisation- گوزەربکەی. هیچ رێگەیەك نیە بۆ گەڕانەوە بۆ رابردوو.”
