ئایا كەرەنتینە بشكێنین؟
نیاز نەجمەدین
دەوڵەمەندییت؟ خەمی سەروەت و سامانەكەتە لە چاوتروكانێكدا بڕوات و نەگەڕێتەوە؟ هەقی خۆتە، تۆش بە سەروەتەكەتەوە كەم تا زۆر ماندوو بویت، سەرکێشییت كردووە، پلانی پێشخستنی بزنسەكەت هەبووە، كەچی پرۆژەكانت سەرلەبەر وەستان و دنیایەك پارەش هەیە هێشتا دەبێت بیدەیت، لەوانە موچەی فەرمانبەرەكانت.
كرێكاریت؟ دڵنیام خەمی لەكیسچونی كارەكەت و بژێویی رۆژانە هەراسانی كردویت. ناهەقت نییە، بابایەكی هەژاری وەك تۆ كەی هێندەی دەستكەوتووە تا “ماڵێكی سپیی” كۆبكاتەوە و بۆ “رۆژی رەش” بەكاریبهێنێت؟
قەرزدار، نەخۆش، گەنج، هتد، هەر یەك پاساوێكیان هەیە و مافی خۆشیانە توشی دڵەڕاوكێ ببن. بەڵام دەوڵەمەند بیت یان هەژار سیستەمی بەرگریی خۆت و ئازیزانت بەرگەی ئەوە دەگرێت جلوبەرگ نەكڕن، نەچنە ئاهەنگەكانەوە، گۆشت نەخۆن، چەند رۆژێك لە ماڵەوە بن، هتد، بەڵام ئاسان نییە بەرگەی هەندێك جۆری ڤایرۆس بگرێت.
كەواتە مەسەلەكە پرسی مەرگ و ژیانە و دەبێت ئەمەش یەكلابكەینەوە.
رەهەندێك لە ئایینەكاندا هەیە لەوەدا جوانە فێری سروتی رۆحییمان دەكات، بییرمان دەخاتەوە جیهانی ماددیی تێپەڕە. لە یەكێك لە كتێبەكانمدا كە ناوم ناوە “كێ چارەنوس دیاری دەكات؟” و دەربارەی گەشەسەندنی مرۆیی و نایەكسانیی ئابورییە لە هەرێمی كوردستاندا، تێكستێكی سانسكریتم باسكردووە كە گفتوگۆیەكی نێوان ماترێی و یاناڤالكای مێردێتی. ماترێی ئاواتەخوازە هەموو زەوی هی ئەو بوایە و پڕ بوایە لە سامان و سەرچاوە، تا بیتوانایە هەرگیز نەمرێت. مێردەكەی وەڵامی دەداتەوە “هیچ هیوایەك نییە كە دەوڵەمەندیی بە نەمریی بتهێڵێتەوە، تەنیا دەتوانی وەك دەوڵەمەندەكان بژیت.”
هێمن مامەند هەمان هەڵەی ماترێی دەكات لەوەدا پارەی بۆ گرنگتر دەبێت لە رۆح. ئەو گەنجێكی رۆژنامەنوسە و لە هەولێر دەژی. كاتێك سەیری دایكی دەكات و ئازاری خەڵكی وڵاتەكە لە سۆشیال میدیا و كەناڵەكانی تری میدیا دەخوێنێتەوە، توڕە دەبێت و لە واڵی فەیسبوكەكەیەوە دەنوسێت ” ئەگەر خەمێك لە ژیانی خەڵك و موچەی فەرمانبەران نەكەنەوە، ئەوە دەڕژێینە سەرشەقام و كەرەنتینە و ئەم دەستەڵاتە تێكدەشكێنیین”. بە بڕیاری دەستەڵاتدارێكی كاڵفام، كە وەك بڵێی ڤایرۆسی كۆرۆنای دۆزیوەتەوە، پێنج پۆلیس دەچن و دەمودەست قوڵبەستی دەكەن و بە پاڵ دەیبەن، دڵی دایكی دەشكێنن كاتێك دەپاڕێتەوە دەرفەت بدەن كوڕەكەی پانتۆڵێك لە پێ بكات و بە بیجامەوە نەڕوات.
هێمن دەبوو ئەوەی لە بییربێت كە ئێمە لەسەر قسەی سەرۆكی پارتیی و سەرۆكی یەكێتیی لە ماڵەوە نیین، بەڵكو لەسەر قسەی پزیشكان و زانیارییەكانی خۆمان دەربارەی كاریگەریی نەخۆشییەكە لە وڵاتانی تردا، لە ماڵەوەین. شكاندنی كەرەنتینە نابێت بە هۆی ئەوەی فەرمانبەران موچەكانیان وەربگرن، كەچی دەتوانێت هەزاران كەس توشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بكات، كە دەشێت بگاتە ئەو ئاستەی (دووربێت) هێمن و دایكی پێكەوە ببەن بۆ نەخۆشخانە و پزیشكەكان بۆ رزگاركردنی ژیانی هێمنی گەنج ناچارببن ژیانی دایكی بەتەمەنتری وازلێبهێنن. ئێمە تەنها لەسەر قسەی پزیشكان دەتوانین كەرەنتینە بشكێنن.
زیندانكردنی گەنجێك لەسەر هەڵچونێك ئەوپەڕی ترسنۆكییە، تێگەیشتنە لەوەی كە ئیدی پێگەی جەماوەرییان لەدەستداوە و هەژمونیان نەماوە. سەیریشم لێ دێت دوو پیاو ماقوڵی دەستڕۆیشتوو لەناو پارتیی دیموكراتییدا نەبێت تەلەفۆنێك بۆ ئاساییش بكات و پێیان بڵێت: بابە ئەو گەنجە بەربدەن، كێ لەسەر قسەی هەژارێكی وا دێتە دەرەوە؟ بەڵام پیشەی رۆژنامەنوسییش بریتییە لە كۆكردنەوەی زانیاریی ورد و دانسقە و شەیركردنی لەگەڵ رای گشتیی. لەم سەردەمی بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنایەشدا هاندانی رای گشتیی تا پابەندی رێنمایی زانستیی ببن، لە بری هەڵچون و پیشاندانی قارەمانێتییەك كە زۆر كەسی رەنجەڕۆ كرد، دەبێت لە سەنتەری بیركردنەوەیاندا بێت.
ئەوە جێی مشتومڕە كە ئایا ئەم كەرەنتینەیە رەها بێت یان رێژەیی. لە یەك تا دوو هەفتەی داهاتوودا دەتوانین ئەم مشتومڕە ورد و قوڵ دەستپێبكەین و داوابكەین بە رێژەیی و بەپێی رێنمایی ورد دەرگا لە بەردەم جوڵەی ئابورییەكە بكەینەوە تا كارەساتی گەورەتر نەقەومێت. بەڵام ئەگەر هۆشیار و خۆڕاگر نەبین، ترس لە بژێویی دەتوانێت گەرای خۆپەرستیی لەناو مێشكماندا بڕوێنێت، رەنگە لە مرۆڤبونمان بخات و ئەو كاتەش هاوشانی قەیرانە ئابورییەكە، كارەساتە مرۆیییەكەش دەگات. ئالنگاریی ئەمڕۆ ئەوەیە بەرگریی لە رۆح بكەین، نەك ماددە. هەلی ئەوەمان دەستدەكەوێتەوە كە بژێوییمان چاكبكەینەوە. وەلێ رۆح…داخەكەم كە رۆی ناگەڕێتەوە.
